Chuyện Dài Ông Ma Ðớp
Phan Hạnh
Khi đứa bé trai
kháu khĩnh bụ bẩm vừa lọt lòng mẹ chào đời ngày 29 tháng Tư năm 1938 tại quận
hạt Queens thuộc thành phố Nữu Ước, đôi vợ
chồng Ralph and Sylvia Madoff
mừng rỡ đặt cho con một cái tên đẹp có gốc gác cổ ngữ Ðức mang ý nghĩa là một
chú gấu can đảm. Họ không ngờ được rằng bảy mươi năm sau, đứa con trai yêu quí
đó của họ trở thành một tay lừa bịp lừng danh nhất trong ngành đầu tư của lịch
sử nhân loại. Chú gấu can đảm đã âm thầm lường gạt cả thế giới qua nhiều thập
niên và sau cùng đã can đảm thú nhận tội lỗi trước tòa án và trước công chúng.
Một người là Rene-Thierry Magon
de la Villehuchet, 65 tuổi, thuộc dòng dõi quí tộc Pháp và là giám đốc công ty
quản lý đầu tư Access International Advisors và công ty Credit Lyonnais
Securities USA . Ông cắt đứt mạch máu cổ tay và uống thuốc ngủ tự sát ngày
23/12/2008 vì không biết phải ăn nói làm sao với những khách hàng đầu tư của
ông khi Ma đớp xơi của ông mất $1,4 tỉ.
Một người nữa là
William Foxton, cũng 65 tuổi, một cựu sĩ quan có nhiều chiến công trong quân
đội Anh và giải ngũ trong thập niên 1970 với cấp bậc thiếu tá. Ông tích cực
tham gia hoạt đông nhân đạo tại vùng Ba Nhĩ Cán trong hai thập niên 1990, 2000
với tư cách là phát ngôn nhân của Tổ Chức An Ninh Hợp Tác Âu Châu. Ông dùng
súng bắn vào đầu ngày 10/2/2009 tại thị xã Southampton cách Luân Ðôn 130 km về
phía Tây Nam vì tuyệt vọng khi biết ra số tiền $1,45 triệu tiết kiệm đầu tư
trong hai quỹ Herald USA Fund and Herald Luxemburg Fund để hưởng nhàn lúc tuổi
già đã biến thành mây khói theo Ma đớp.
Ngoài ra đôi vợ
chồng Sonja và Erwin Kohn tận bên Áo quốc cũng tự sát vì ngân hàng Medici Bank
ở Vienna của họ cũng đầu tư và bị mất US$2.1 tỉ cho Ma đớp.
Về phần những
nạn nhân sống để chống mắt mà xem, có những cặp vợ chồng mất của cãi đâm ra đỗ
lỗi cho nhau gây xào xáo gia đình và đi đến đỗ vỡ. Có người chồng ly dị vợ
trước đây chia của "half and half"; nay bỗng thấy cái phần một nửa
của mình chỉ là tiền ảo, bèn khiếu nại đòi chia lại. Hai vợ chồng Steven Simkin
và Laura Blank đầu tư $5.4 triệu vào công ty Ma đớp không lâu trước khi hai
người ly thân vào năm 2004. Sau khi ly hôn, Simkin trả cho người vợ từng chung
sống 30 năm một nửa số tài sản như thỏa thuận. Khi vụ lừa gạt Ma đớp đỗ bể, ông
Simkin mới giật mình phát hiện ra tài sản chung của hai người trước khi ly hôn
thực ra đã bốc hơi một khoản đáng kể vào tay Ma đớp. Khoản tiền chia cho bà vợ
trước đó không bị sứt mẻ một xu, bao nhiêu thiệt thòi bây giờ ông gánh hết. Tuy
nhiên, ông Simkin không kiện Ma đớp mà lại quay ra kiện bà vợ của mình. Ông đòi
phải chia lại số tài sản thực tế, nghĩa là bà vợ phải bù cho ông ta một phần
thua thiệt. Hiện chưa có kết luận cuối cùng nhưng tòa án cho rằng tài khoản của
họ đã bị thâm hụt ngoài ý muốn và rõ ràng nguyên nhân không phải là do bà vợ
gây ra. Tuy bà vợ Laura đã may mắn được chia tiền trước khi vụ Ma đớp lừa gạt
lộ tẩy, nhưng dư luận cho rằng dù sao bà vợ Laura cũng nên nghĩ lại tình xưa
nghĩa cũ mà chia sẻ một phần thiệt hại với ông chồng hiền.
Và trong số nạn
nhân cũng có người ngửa mặt cười hả hê trước thềm tòa án khi nghe tin kẻ lường
gạt mình không được tòa cho tại ngoại hầu tra. Họ càng tỏ ra vui mừng hơn và
reo hò lớn hơn khi nghe tin các công tố viên quyết định tịch biên luôn tài sản
hơn một trăm triệu Mỹ kim do Ruth, vợ của Ma đớp đứng tên sở hữu vì số tài sản
đó có được cũng là do kết quả của tài lừa gạt của chồng bà.
|
Nếu công tố đoàn thành công trong việc thuyết phục các quan tòa, toàn bộ tài sản của vợ chồng ông Ma đớp sẽ bị sai áp và thu hồi để bán lấy tiền bồi thường cho các nạn nhân bị ông lường gạt. Tính sơ sơ thôi cũng có các món bất động sản và động sản đáng giá sau đây:
- Một căn gia cư
lầu cao chót (penhouse) hạng sang độc ở Manhattan
tậu năm 1984 trị giá $7 triệu;
- Một ngôi biệt
thự gần bãi biển ở Palm Beach, Florida mua năm 1994 trị giá $11 triệu;
- Một ngôi nhà
nghỉ mát ven biển ở Cap d'Antibe, Pháp quốc giá $1 triệu;
- Một ngôi nhà
nghỉ mát ven biển tậu năm 1979 ở Montauk, Long Island, bang New York giá $3 triệu;
- Toàn bộ đồ đạc
trang trí trong bốn ngôi nhà đó trị giá $10 triệu;
- $17 triệu tiền
mặt và $45 triệu giá trị chứng khoán của Ruth Madoff;
- Một du thuyền
tên "Bull" giá $7 triệu ở Pháp và một du thuyền nhỏ tên "Little
Bull" trị giá $320,000 ở Montauk, và một tàu câu cá trị giá $2,2 triệu ở Palm Beach , Florida ;
- Một chiếc
Mercedes SLK đời 1999 mui trần, một chiếc Mercedes station wagon đời 2001 và
một chiếc Volkswagen đời 2004, tổng cộng trị giá $25,000.
Ðó là chưa kể $2,6 triệu trị giá nữ trang và các món tài sản không khai báo khác. Ông cáo già này trước khi ra đầu thú làm sao khỏi đã bàn tính với bà vợ tìm cách tẩu tán bớt tài sản. Nhà chức trách không dễ dàng gì thu hồi tất cả của chìm của nổi của vợ chồng Ma đớp, nhất là những món của cải nằm ngoài nước Mỹ. Ma đớp khai với tòa rằng ngoài ông ra, không còn ai khác can dự vào vụ siêu lường gạt này. Thế còn bà vợ Ruth 49 năm quen nhau từ thời trung học của ông, còn hai người con trai Andrew và Mark của ông, còn ông em trai Peter bên ông, còn ai khác nữa bên gia đình vợ ông, những thuộc hạ thân cận của ông, không bất cứ ai trong đám của họ biết những việc dối gian của ông làm hơn hai mươi năm qua? Ai đã giúp ông tạo ra những tờ trình định kỳ tổng kết trương mục ma để gửi đi cho khách hàng đầu tư? Ai đã giúp ông làm thủ tục rửa tiền? Liệu tòa có tin một siêu lừa đảo như ông đã nói thật hay không. Dĩ nhiên là không.
Nhà chức trách
đang truy tìm xem Ma đớp đã giấu tài sản ở những đâu. Chắc chắn ông ta đã rửa
tiền tại nhiều ngân hàng nước ngoài như Thụy Sĩ, Anh quốc, Ái nhĩ lan, Chí lợi
và Gibraltar ; có thể ở Ý và Áo quốc nữa. Một
tài liệu công bố ngày 13 tháng Ba, 2009 cho thấy tài sản của Ma đớp trị giá từ
$823 triệu đến $826.
Tính đến nay, người ta chỉ mới phanh phui ra được gốc gác của khoảng $1 tỉ trong số $65 tỉ mà Ma đớp báo cáo với 4,800 nhà đầu tư nạn nhân hồi tháng Mười Một năm ngoái. Số tiền $65 tỉ đó được tính gồm cả tiền lời đáng lẽ được đẻ ra qua mấy thập niên từ số tiền vốn đầu tư nguyên thủy ít hơn.
Ma đớp khai trước tòa rằng vào đầu thập niên 1990 khi có cuộc khủng hoảng kinh tế, ông ta bắt đầu nghĩ tới chuyện lường gạt theo kiểu Kim Tự Tháp, tức là bằng cách lấy tiền ký thác của người đầu tư mới để phát tiền lời cho khách hàng đầu tư cũ. Ở Mỹ người ta quen gọi kiểu lường gạt này là "Ponzi scheme", mưu mẹo Ponzi, đặt theo tên của Charles Ponzi, một anh chàng đại bịp gốc di dân Y ta lồ ở thành phố
Theo lời công tố
đoàn, vụ lừa gạt Ma đớp bắt đầu xảy ra trong thập niên 1980, và điều này khiến
cho lời biện bạch của Ruth Ma đớp cho rằng bà ta mua căn penhouse trước khi
chồng bà dở trò bịp thiên hạ trở thành khó tin.
Tháng Chín năm ngoái, lợi dụng luật lệ của bang Florida vốn bênh vực và nương tay đối với con nợ, Ruth đã khai rằng ngôi biệt thự sát bãi biển ở Palm Beach là nơi cư trú thường trực của bà ta để xin miễn trừ siết nợ; và đơn xin của bà đã được quận hạt Palm Beach chấp thuận. Nhưng theo như sự phân tích của một luật sư chuyên ngành địa ốc, cái nhà được bảo vệ là một chuyện, còn tiền mua nhà có phải là tiền bất chánh hay không là một chuyện khác. Như vậy thì chưa chắc vợ Ma đớp có thể sẽ mãi mãi yên tâm hằng đêm ngủ ngon giấc theo tiếng sóng vỗ rì rào trong ngôi biệt thự bên bờ Ðại Tây Dương đó. Làm sao bà có thể ngủ yên cơ chứ khi mà hằng ngàn ngàn nạn nhân của chồng bà đang điêu đứng trắng tay.
Tháng Chín năm ngoái, lợi dụng luật lệ của bang Florida vốn bênh vực và nương tay đối với con nợ, Ruth đã khai rằng ngôi biệt thự sát bãi biển ở Palm Beach là nơi cư trú thường trực của bà ta để xin miễn trừ siết nợ; và đơn xin của bà đã được quận hạt Palm Beach chấp thuận. Nhưng theo như sự phân tích của một luật sư chuyên ngành địa ốc, cái nhà được bảo vệ là một chuyện, còn tiền mua nhà có phải là tiền bất chánh hay không là một chuyện khác. Như vậy thì chưa chắc vợ Ma đớp có thể sẽ mãi mãi yên tâm hằng đêm ngủ ngon giấc theo tiếng sóng vỗ rì rào trong ngôi biệt thự bên bờ Ðại Tây Dương đó. Làm sao bà có thể ngủ yên cơ chứ khi mà hằng ngàn ngàn nạn nhân của chồng bà đang điêu đứng trắng tay.
Ðặc biệt có một nạn nhân vẫn còn giữ được óc khôi hài là ông Burt Ross, cựu thị trưởng Fort Lee, bang
Riêng siêu lừa Ma đớp, với tội ác tài đình đã gây ra, ông ta chỉ tuyên bố trước quan tòa sơ thẩm Denny Chin là "rất lấy làm tiếc và xấu hổ" và hoàn toàn nhận tội. Ma đớp nói rằng ông ta có thừa phương cách để cao bay xa chạy nhưng ông ta đã quyết định ở lại để một mình nhận tội. Nhà đương cuộc cũng đã biết thế cho nên trong thời gian mấy tháng bị quản thúc tại gia, họ đã gắn vào cổ chân của lão một cái vòng phát tín hiệu điện tử để theo dõi đường đi nước bước của lão. Hàng trăm người dự khán trong phiên tòa đã vỗ tay hoan hô khi ông tòa người Mỹ gốc Tàu Denny Chin bác bỏ lời cầu xin cho Ma đớp được tại ngoại. Ông quan tòa này làm như vậy là đúng vì nếu thả lỏng Ma đớp, rủi lão ta đổi ý chuồn mất sang một cái xứ đảo hẻo lánh nào đó không có ký thỏa ước dẫn độ với Hoa Kỳ thì tính sao đây.
Vấn đề còn lại
phải giải quyết là làm cách nào nhà chức trách điều tra để xem còn những ai là
đồng lõa của Ma đớp và xem Ma đớp đã giấu tài sản ở những đâu. Nếu không thì
đến khi chết, hàng nhiều ngàn nạn nhân của Ma đớp cũng sẽ còn trăn trở dưới mồ
và không thể ngậm cười nơi chín suối. DeWitt Baker, một trong những nạn nhân
ngậm một mối căm hờn này nói, "Nếu được, tôi sẽ ném đá ông ta cho đến
chết. Tôi nghĩ ông ta chẳng có một lóng xương thành thật nào trong con người
của ông ta."(I'd stone him to death. I don't think he has a sincere bone
in his body.) Phải chạm mặt với nhiều nạn nhân bất mãn và giận dữ như vậy khi ra
tòa, Ma đớp cũng ngán sợ được tặng cho một viên đạn đồng đen nên mặc áo giáp
chống đạn cho chắc ăn.
Có tin đồn cho
rằng Ma đớp rửa tiền qua môi giới của tổ chức tội ác mà có người quen gọi là xã
hội đen. Người ta đồn như thế là vì phó giám đốc tài chính (CFO) của Ma đớp là
Frank Dipascali; mà vợ của Frank là Joanne làm việc cho ngân hàng JP Morgan
Chase, nơi Ma đớp có hai trương mục. Thư ký riêng của Ma đớp là Annette (Argese) Bongiorno là hàng xóm của
cặp vợ chồng Dipascali trong khu xóm Howard Beach, quận hạt Queens, New york có
tiếng là khu cư trú của nhóm tội ác có tổ chức. Bà thư ký Annette này có chồng
làm thợ điện bị tai nạn nghề nghiệp và đang hưởng tiền bồi thường lao động; vậy
mà họ ở trong một cái nhà to đùng trị giá sơ sơ khoảng hai triệu rưỡi đồng đô
la xanh.
Thật không ai có thể ngờ từ một con người chững chạc được trọng vọng kính nể như Ma đớp, trong một sớm một chiều bị vạch mặt chỉ tên thành kẻ lừa đảo số một của lịch sử Wall Street cũng chỉ vì lòng tham không đáy. Theo lời khai trước tòa, Ma đớp cho rằng thoạt đầu ông ta chỉ nghĩ sẽ tạm thời dối gian một ít lâu thôi cho qua cơn trì trệ rồi sau đó sẽ vực dậy đi trở lại con đường ngay. Nhưng trở lại đường ngay quá khó khăn và trở thành không tưởng, lão đã phóng lao đành phải theo lao. Và chuyện phải đến sau cùng đã đến, không cách chi tránh khỏi. Ðó là ngày âm mưu lường gạt của lão bị phát giác và lão phải ngồi tù. Lão đã chờ đợi ngày ấy từ lâu.
Nạn nhân của Ma đớp thuộc nhiều thành phần, từ những cơ quan, tổ chức như ngân hàng hải ngoại, những hội từ thiện cho đến những nhà đầu tư cá nhân, những người già đã về hưu và những người có tiếng tăm trong xã hội, chẳng hạn như thượng nghị sĩ Frank Lautenberg và Loretta Weinberg bang New Jersey, nhà tài phiệt địa ốc và chủ nhà xuất bản Mort Zuckerman, chủ đội banh dã cầu New York Mets Fred Wilpon, người chủ trì chương trình phỏng vấn truyền hình
Một nạn nhân khác là Dr. Henry Backe thì gọi Ma đớp là một tên khủng bố kinh tế (an economic terrorist). Nhiều nạn nhân đổ lỗi cho Ủy Ban Hoán Ðổi Chứng Khoán SEC (Securities and Exchange Commission) đã không kiểm soát chặt chẽ hơn hoạt động của các công ty đầu tư mới xảy ra cớ sự. Ma đớp làm chủ tịch công ty BLMIS (Bernard L. Madoff Investment Securities ) ở Nữu Ước và MSIL (Madoff Securities International Ltd.) ở Luân Ðôn.
Nhưng tại sao tiền của khách hàng ký thác Ma đớp không đầu tư một xu teng suốt hai mươi năm mà SEC không biết thì thật là chuyện lạ. Chẳng có một cổ phần nào mua vào hay bán ra. Chẳng phải ông ta bòn rút một ít chỗ này, ăn chặn một ít chỗ kia để dễ dàng qua mặt mọi người. Ðàng này ông ta nuốt trọn gói, thế mà không ai hay biết.
Lý do thứ nhất,
ông là một người có thành tích đứng đắn, có uy tín và có cái mả bề ngoài của
một con người đứng đắn đàng hoàng, giao thiệp rộng, quen biết nhiều tai to mặt
lớn trong giới tài phiệt và chính trị, tích cực tham gia các hoạt động xã hội
từ thiện và gây quĩ cho các cuộc vận động tranh cử. Riêng nội cái chức cựu chủ
tịch thị trường chứng khoán Nasdaq (National Association of
Securities Dealers Automated Quotations) cũng
đủ ăn tiền. Ông ta tạo ra được cho mình cái vẻ bất cần, rằng "vì nễ sự
quen biết và sự giới thiệu của các bạn thân tín của chúng tôi, thấy quí vị năn
nỉ quá, công ty chúng tôi nhận tiền đầu tư của quí vị để làm phước đấy!"
Ông ta đã khéo léo mua được sự tin cậy của mọi người.
Lý do thứ hai,
công ty đầu tư chứng khoán BLMIS của Ma đớp có tay trong giúp đỡ nên có thể qua
mặt các cuộc thanh kiểm (auditing) của SEC. Trong 15 năm qua, SEC xét sổ sách
công ty của Ma đớp năm bảy lượt. Chuyên gia phân tích tài chính Harry
Markopolos được chương trình truyền hình "60 Minutes" phỏng vấn; ông
cho biết từ năm 2000 đến năm 2008, ông đã gửi tài liệu báo động đỏ cho SEC 5
lần. SEC động thủ quá chậm trễ hoặc có thể nói là bất lực; lý do tại sao vẫn
còn là một dấu hỏi lớn. Em trai của Bernard (Bernie) Madoff là Peter Madoff, 63
tuổi, vừa nắm chức phó giám đốc pháp lý (CCO, chief compliance officer) của
BLMIS vừa là chủ tịch của Financial Industry Regulatory Authority Inc. (gọi tắt
là FINRA), một cơ quan thẩm quyền giám sát việc thực thi điều luật trong ngành
kỹ nghệ tài chánh. Con gái của Peter Madoff là Shana là một luật sư làm nhân
viên pháp lý (compliance officer) cho cha cô và bác cô, trong khi chồng cô là
luật sư Eric Swanson thì làm
nhân viên pháp lý cho SEC làm việc trong toán điều tra Ma đớp và "không
thấy có gì sai trái". Chủ tịch SEC, ông
Christopher Cox và tổng thanh tra của SEC, ông David Kotz, đang tìm hiểu nguyên
nhân vì sao các nhân viên SEC không phát hiện được mánh khóe của Madoff. Sự
liên hệ phối ngẫu giữa cặp vợ chồng Eric và Shana Swanson này đang bị đặt nghi vấn vì
vi phạm nguyên tắc xung đột quyền lợi (conflict of interest).
Ngày 18 tháng Ba, 2009, kế toán trưởng David
Friehling của Ma đớp ra nộp mình và nhận tội gian lận sổ sách với nhà chức
trách. Friehling là một kế toán viên độc lập và không phải là một nhân viên của
công ty BLMIS của Ma đớp. Friehling là thanh kiểm viên có nhiệm vụ phê chuẩn và
chứng thực bảng tổng kết thường niên của Ma đớp để nạp cho SEC và gửi đi cho
khách hàng đầu tư trong suốt thời gian từ 1991 đến năm 2008. Năm nay 49 tuổi,
David Friehling theo như tội trạng sẽ ngồi tù bóc lịch 105 năm vì đã "vi
phạm trầm trọng sự tin cậy của công chúng đầu tư" (serious breach of the
investing public's trust).
Vì thế mà Ma đớp
vẫn tiếp tục làm ăn bất chính bòn rút tiền của thiên hạ bất chấp có sự nghi ngờ
và lên tiếng báo động từ năm 1999 của Harry Markopolos, một phân tích gia tài
chính chuyên nghiệp và một giảo nghiệm viên hữu thệ về gian lận đầu tư có bằng
cấp CFA (Chartered Financial
Analyst) và CFE (Certified Fraud Examiner).
Harry Markopolos 52 tuổi, từng làm việc cho công ty quản trị đầu tư Rampart Investment Management Co. ở Boston từ 1991 đến 2004 và là điều tra viên tài chính. Xếp của Harry hỏi anh rằng công ty của Madoff đầu tư thế quái nào mà có thể mang lời về đều đều trung bình hơn 10% mỗi năm, bất kể thị trường chứng khoán trồi hay sụt và tại sao công ty của mình làm không được như thế. Harry nghe xếp nói vậy liền dốc công sức theo dõi, nghiên cứu và phân tích lề lối đầu tư của Ma đớp (với sự trợ giúp của một nhà toán học) và đã đi đến kết luận rằng việc đầu tư mang lãi trung bình 12% mỗi năm của Ma đớp là vô khả thi và không tưởng; điều đó có nghĩa là Ma đớp làm ăn gian lận bịp bợm. Phải mất gần mười năm SEC mới nắm đủ bằng chứng truy tố Ma đớp. Sau khi Ma đớp bị bắt và ngồi tù, ngày 11 tháng Hai năm 2009, Markopolos được Hiệp Hội Phân Tích Gia Ðầu Tư Boston vinh danh và trao tặng một còi trọng tài bằng bạc. Từ nay trở đi, mỗi khi chàng rút còi ra thổi một cái, SEC hoặc IRS hoặc FBI chắc chắn sẽ nghiêm túc lắng nghe, xắn tay áo lên và lẹ làng đi tóm kẻ gian chứ không còn khinh thường cho rằng chàng chỉ là “the boy who cried wolf”, một thằng bé hay mách lẻo cứ hở có một chút chuyện gì cũng kêu réo nữa.
Ngày nay, Harry
đã trở thành anh hùng đối với giới tài chính đầu tư và giới truyền thông đua
nhau săn đón chàng. Ðã có vài đại diện nhà xuất bản, hãng phim tiếp xúc với
Harry với đề nghị chàng viết sách và làm thành phim nhưng coi bộ Harry không
thích hào quang mà chỉ muốn duy trì sự riêng tư cá nhân và cuộc sống yên lặng
bình thường mà thôi. Dân ghiền xem xi nê nếu đã từng xem qua phim Wall Street
năm 1987 do Michael Douglas đóng vai chính nhận xét rằng nhân vật Gordon Gekko
trong phim gợi liên tưởng rất nhiều đến hình ảnh của siêu lừa Ma đớp. Hollywood
thế nào cũng sẽ làm một phim mới về Ma đớp, nhưng chắc gì lúc đó ông siêu lừa
này còn sống để mà xem, dù là ở trong tù.
Phan Hạnh,
Toronto.
No comments:
Post a Comment